خبرگزاری فرهنگ، افغانستان از سال ۱۹۷۹ به کنوانسیون میراث‌های جهانی یونسکو پیوست، منار جام و مجسمه‌های بودا در بامیان ثبت میراث‌های جهانی این سازمان شده است. افزون بر آن چهار سایت دیگر ( شهر باستانی بلخ، هرات، بندامیر و باغ بابر) در فهرست آزمایشی قرار گرفته است. از این میان، هم‌اکنون منار جام که دومین منار بلند خشتی در جهان است، در وضعیت فاجعه‌باری قرار دارد.
افغانستان با پیشینه‌ی تاریخی چندین هزارساله میراث‌های فرهنگی زیادی دارد که شماری از آنان نابود شدند و شمار دیگر نیز با خطر نابودی مواجه هستند.
گرچه پس از سال ۲۰۰۱ در افغانستان کارهایی برای ترمیم آبدات تاریخی صورت گرفته است و براساس اعلامیه دولت افغانستان در ماه قوس سال ۱۳۹۹، ۱۵۹ آبده تا سال ۲۰۱۴ و ۱۶۱ آبده‌ی تاریخی دیگر از سال ۲۰۱۴ تا کنون ترمیم شده‌اند. بیشتر این کارها در هماهنگی و همکاری با نمایندگی ادارۀ یونسکو در کابل، بنیاد فرهنگی آقاخان، مؤسسه فیروز کوه، اچکو و هافو صورت گرفته است.
همین‌طور ، به تعداد ۷ آبدۀ تاریخی که شامل قصر جبل‌السراج و تخت استالف در ولایت پروان، قصر تاج بیک در کابل، دیوار احاطه تپۀ کلوله پشته، گدام های تاریخی ولایت هرات، قصر شاهی جلال‌آباد و قصر بالا باغ ولسوالی پغمان می‌باشد، احیا شد.
از سویی هم، غارت اشیای تاریخی افغانستان و قاچاق ان موجب شده است که افغانستان بیش از سایر کشورها و مناطق درگیر در جنگ، میراث فرهنگی و باستانی خود را از دست بدهد.
به همین علت موجودیت آن اشیاء و آثار قیمتی و باستانی در موزه‌ها به شدت کاهش یافته است.
همزمان با به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، نگرانی‌ها در خصوص حفظ حراست از آثار ملی و باستانی این کشور افزایش یافته است.
یونسکو در نخستین ابلاغیه خود از زمان تصرف افغانستان توسط طالبان، خواستار حفاظت از میراث در این کشور شده است.
این سازمان که در پاریس مستقر است، اعلام کرده که وضعیت را از نزدیک پیگیری می‌کند و تمام تلاش خود را برای حفاظت از میراث‌فرهنگی ارزشمند افغانستان به کار می‌گیرد.
این در حالی است که چندی پیش مسوولان طالبان گفته اند: هیچ یک از بناهای تاریخی در افغانستان تهدید نمی‌شوند و به مردم و نهاد‌های حفاظت از میراث فرهنگی اطمینان داده می‌شود که در حفظ و نگهداری از آبادات تاریخی، مکان‌های تاریخی نهایت تلاش می‌شود و در این عرصه برنامه‌های منظمی جهت تطبیق روی دست است.
به نظر برخی کارشناسان، میراث‌ها یا در اسارت قاچاق‌بران بوده‌اند یا آواره در موزیم‌های خارج از کشور و یا هم مانند منار جام در خطر فروپاشی.
مجتبی سعیدی – خبرگزاری فرهنگ
