یلدا آیین کهن مهر و دوستی در تاریخ افغانستان
شب یلدا یا شب چلّه بلندترین شب سال در نیم کره شمالی زمین اسـت.
شب یلدا یکی از پرشکوه ترین جشن ها و مناسبت های تاریخی و فرهنگی افغانستان اسـت.
جشن شب یلدا سابقه‌ای طولانی در تاریخ کهن آریایی‌ها دارد.
این فرهنگ که بیشتر در کشور های افغانستان، ایران و تاجیکستان مرسوم اسـت، در گذشته باشکوه خاصی برگزار می شد و تا امروز ادامه دارد.
مردم افغانستان چون سایر آریایی‌ها در این شب تاریک تا سپیده دمان بیدار می مانند.
در شب یلدا این مرسوم اسـت که مهمان دعوت کنید یا بـه مهمانی بروید ؛ که معمول تر رفتن بـه خانه بزرگ خانواده اسـت.
اعتقاد بر این اسـت که در شب یلدا کسانی که زمستان را با خوردن میوه های تابستانی شروع میکنند در فصل سرما بیمار نخواهند شد، بنابراین خوردن هندوانه و انار یکی از مهم ترین سنت های این شب اسـت.
از نمادهای بارز دیگر شب یلدا، شعرخوانی می باشد.
در گذشته ها شاعران گردهم می امدند در این شب، تازه سروده های خودرا بـه خوانش میگرفتند، اما این رسم تا کنون همان گونه پابرجا مانده اسـت.
یلدا که در زندگی مردم افغانستان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار اسـت در شعر شاعران این کشور هم جایگاه ویژه‌ای دارد.
«محمدکاظم کاظمی» شاعر و نویسنده معاصر افغانستان در شعری بـه شب یلدا اینگونه پرداخته اسـت:
یلدا رقیب این‌همه ی سختی شود مگر
سیبی که می خورید درختی شود مگر
مستوجب عطای بخیلان شوی شبی
منظور وعده‌های وکیلان شوی شبی
من آمدم ترانه بیارم برایتان
آجیل و هندوانه بیارم برایتان
روزانتان همیشه بـه جوزا بدل شود
شبهایتان همیشه بـه یلدا بدل شود
آن قصر زرنگار، پس از کوه و جنگل اسـت
سختی همیشه در صد و سی سال اول اسـت
دیگر کلید بخت بـه جیب تو می شود
هر شب خوراک برّه نصیب تو میشود
تا هندوانه پوست شود صبر کن عزیز!
اگر چه اکنون شب چله در افغانستان چون دوران قدیم بـه طور مبسوط برگزار نمی شود، با وجود آن؛ علاوه بر برپایی مراسم رسمی از سوی مجامع فرهنگی و رادیو و تلویزیون های افغانستان، مردم نیز کم و بیش این شب طولانی را باهم تجلیل می کنند.
چون یلدا درازترین سال شب اسـت، مردم میخواهند با شبنشینی عمر شب و تاریکی را کوتاه سازند و از غفلت زدگی خود بکاهند.
با توجه به شرایط اقتصادی کشور بعد از به دست گرفتن حکومت توسط طالبان، شاید امسال هر شب اش چله و طولانی باشد.
این در حالی است که سازمان برنامه جهانی غذا میگوید۹۳ درصد از مردم افغانستان به غذای کافی دسترسی ندارند.
“دیوید بیزلی”، مدیر اجرایی برنامه جهانی غذا نیز گفت که افغانستان در بدترین بحران انسانی قرار دارد.
وی اظهار داشت میلیون ها افغان در زمستان امسال مجبور خواهد شد که بین مهاجرت و گرسنگی یکی را انتخاب کنند.
مجتبی سعیدی
خبرگزاری فرهنگ
