همه‌ساله از نوروز در بسیاری از ولایت‌های افغانستان به‌خصوص در ولایت بلخ با رسم و رواج‌های مختلف تجلیل می‌شود. مزارشریف از شهرهایی است که جشن سال نو در آن با شکوه خاصی برگزار می‌شود. تنویر و تزیین جاده‌ها و خیابان‌های روضۀ مبارک، غرس نهال‌ها، رنگ‌آمیزی‌های منازل و اماکن عمومی، پاک‌‌کاری شهر در آستانۀ نوروز از برنامه‌ای است که در بلخ عملی می‌شود. شهروندان بلخ در کنار مسئولان محلی برای پاک کاری شهر، تزیین جاده‌ها و خیابان‌ها تلاش می‌کنند. با فرا رسیدن سال نو فعالیت‌های تجاری در شهر مزارشریف مرکز ولایت بلخ افزایش یافته و مغازه‌داران، هتل‌داران و کسبه‌کاران به صورت شبانه‌روزی در خدمت مهمانان قرار دارند.
حسین فیضی باشندۀ ولایت مزار شریف ولسوالی دره‌صوف قریه علی‌چوپان است. آقای فیضی با فامیلش در ولایت مزار شریف زندگی می‌کند. آقای فیضی یک سال شده است که در کابل آمده است. از فیضی خواستم که کمی در بارۀ فرهنگ نوروزیاش سخن بگوید آنچه در زیر می‌خوانید سخن‌های فیضی راجع به فرهنگ نوروز در مزارشریف است. گفتنی است که این مصاحبه سال‌ها پیش انجام شده و در آرشیف خبرگزار موجود بوده است.
لباس‌های سال نو
پیش از رسیدن سال نو همه برای تهیه کردن لباس به بازار می‌روند و رخت می‌خرند. سلیقه‌های مردم مختلف است. هرکس به رنگهای مختلف لباس می‌پوشند. خانمها و دختران لباس‌های عیدی شان را به تن می‌کنند و برای رفتن به میلۀ گل سرخ آمادگی می‌گیرند.
آتش‌بازی
این رسم به ندرت در ولایت‌های دیگر معمول است. اما در ولایت مزار شریف این رسم به گونۀ پرشکوهی تجلیل می‌شود. در مراسم آتش‌بازی بیشتر جوانها اشتراک می‌کند. جشن آتش‌بازی در شب اول نوروز برگزار می‌شود. مردم تا نصفهای شب جشن آتش‌بازی را تجلیل می‌کند.
مراسم مخصوص زن‌ها
سایر روزها رفتن به روضۀ امام علی (ع) آزاد می‌باشد اما روز چهارشنبه مخصوص زنهاست. در این روز مردها اجازۀ رفتن به بارگاه امام (ع) را ندارند. زن‌ها محفل‌های خاصی دارند. بیشتر خانمها سمنک‌شان را در روضۀ امام علی(ع) پخته می‌کنند. سمنک پخته شده را خانمها در زیارت بین شان تقسیم می‌کنند.
اسدالله کیانوش یکی دیگری از باشندگان ولایت بلخ ولسوالی مرکز است. کیانوش با فامیلاش در مزار شریف زندگی می‌کند. کیانوش دانشکده کمپیوتر ساینس را خوانده است. خیلی سریع حرف می‌زند. از او خواستم که چند دقیقه با ما هم در بارۀ رسم و رواج نوروز شان حرف بزند. آنچه در زیر می‌خوانید سخن‌های کیانوش راجع به فرهنگ نوروزی شان است.
خانه پاکی
رسمی که تقریباً همه باشنده‌های افغانستان در سال نو آن را اجرا می‌کنند. آمدن سال نو را به فال نیک می‌گیرند. خانه‌ها را از گرد و غبار می‌تکانند. هر کدام از اعضای خانواده در پاکی خانه سهم می‌گیرند. مسئولیت زن‌ها و دخترها نسبت به سایر اعضای خانواده در پاکی خانه بیشتر است.
میله گل سرخ
همه به نوعی برای میله گل سرخ آمادگی می‌گیرند. خانواده‌ها دسته‌جمعی به میله گل سرخ می‌روند. لباس‌های نو را به تن می‌کنند. با شور فراوان سال نو را در میله گل سرخ تجلیل می‌کنند.
لباس عیدی
یک هفته و یا دو هفته پیش از سال نو هرکس به اندازه توانش لباس عیدی تهیه می‌کند. بیشتر مردم لباس‌های عیدی شان را در روز اول نوروز می‌پوشند. دخترها و پسرها از رختهای مختلف به رنگهای گوناگون لباس تهیه می‌کنند.
بازیها
تخم‌جنگی؛ اطفال و جوانان در روزهای نوروز به بازیهای گوناگون از جمله تخم‌جنگی می‌پردازند. بازی تخم‌جنگی قسمی است که تخمها را پیش از جنگ دادن در بین آب جوش می‌دهند تا برای جنگ دادن آماده شود. دو، دو نفر تخمها را جنگ می‌دهند. برندۀ بازی کسی است که تخمش نشکند و تخم حریفش را بشکند. برای جذاب شدن، تخمها را رنگ می‌کنند.
سک جنگی
از بازیهای دیگر، سگ‌جنگی است. بازی سگ‌جنگی در ولایت مزار شریف خیلی معمول است. برای اشتراک در مسابقه سگ‌جنگی مردم از ولایت‌های دیگر می‌آیند. برای جالب شدن بازی شرطهم می‌مانند. برندۀ مسابقه شرط را از خودش می‌کند. شرط پیسه و یا وسایل دیگر می‌باشد.
پهلوانی
پهلوانی از رسم‌های دیگری نوروزی در ولایت مزار شریف می‌باشد. پهلوانان از منطقههای مختلف شهر برای اشتراک در مسابقه پهلوانی در مزار شریف می‌آیند. جوانانی که از نیروی بدنی بالایی برخوردارند در مسابقه اشتراک می‌کنند. جنب مارکیت ظفر مکان برگزرای پهلوانی در مرکز مزار شریف می‌باشد.
دیدار از دوستان
از رسم ماندنی و خوب سال نو رفتن به خانههای دوستان است. شهروندان مزار شریف در روزهای نوروز برعلاوه پذیرایی مهمانهای خارجی به خانۀ دوستان شان می‌روند.
جهنده بالا کردن
با مراسم جهنده بالا کردن امام علی (ع) مردمان حوزۀ نوروز آشنایند. جشن جهنده بالا کردن مزارشریف مهم‌ترین جشنی است که در اول ماه حمل صورت می‌گیرد. همۀ مردم مزارشریف و مهمانان ولایت‌های دیگر در مراسم شرکت می‌کنند.
در اولین ساعات آغاز بهار، عَلَم بزرگی که در حدود 20 متر ارتفاع دارد در زیارتگاه منسوب به حضرت علی (ع) در مراسم ویژه‌ای بر افراشته می‌شود. این علم چهل روز بر افراشته می‌ماند و به همین دلیل برخی معتقدند که نوروز در مزار شریف چهل روز است. این مراسم با حضور صد‌ها هزار تن از شهروندان افغان، مقامات بلندپایۀ حکومتی و مقامهای محلی برگزار می‌شود. بعضی از شخصیت‌های سیاسی و اجتماعی نیز در این مراسم سخنرانی می‌کنند.
تهیه‌کننده: حسین‌علی حیدری
مصاحبه‌شونده: اسدالله کیانوش
برگرفته از: آرشیف خبرگزاری فرهنگ
