انسان اشرف موجودات شناخته شده است. قرآن کریم انسان را جانشین خداوند در زمین معرفی کرده و فرشته‌گان را به خضوع در برابر آن مأمور ساخته است. از این‌رو در قرآن کریم و روایات شریف به احترام انسان‌ها تأکید شده است. منظور از احترام، حفظ کرامت و شرافت ذاتی انسان است. بنابراین برخورد محترمانه با انسان‌ها جزئی از دستورات اسلام محسوب می‌گردد.
انوع احترام
- احترام جان
منظور از احترام جان، حفظ حیات او یا نجات جان او از بدی‌ها و خطرات است. در اسلام راجع به حفظ حیات آدمی آن‌چنان تأکید شده است که در کمتر دینی به آن اندازه تأکید صورت گرفته است. خداوند (ج) در قرآن کریم می‌فرماید:مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَیرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِی الأَرْضِ فَکأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیاهَا فَکأَنَّمَا أَحْیا النَّاسَ جَمِیعًا»؛ (هر کس انسانى را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روى زمین بکشد، چنان است که گویى همه انسان‌ها را کشته؛ و هر کس انسانى را از مرگ رهایى بخشد، چنان است که گویى همه مردم را زنده کرده است.) طبق این آیۀ از قرآن کریم، کشتن مؤمن مسلمان حرام می‌باشد. حتی صدمه زدن و ایجاد جراحت به جان او و همچنین آزار بدنی مؤمن حرام خوانده شده است.
- احترام مال
منظور از احترام مال عدم تملک مال دیگران بدون رضایت است. از این‌رو غصب و دزدی اموال دیگران حرام و ممنوع شناخته شده است. پیامبر گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: «…اِنَّ حُرْمَةَ اَمْوالِکمْ عَلَیکمْ وَ حُرْمَةَ دِمائِکمْ، کحُرْمَةِ یوْمِکمْ هذا فى شهرکمْ هذا وَ فى بَلَدِکمْ هذا اِلى اَنْ تَلْقَوْا رَبَّکمْ، فَیسْألُکمْ عَنْ اَعْمالِکمْ…»؛ (همانا حرمت اموال و خون‌هاى شما بر یکدیگر همانند حرمت این روز، در این ماه و این سرزمین است تا پروردگارتان را ملاقات کنید و شما را از کردارتان پرس‌وجو کند.)
احترام به ناموس
در اسلام حفظ احترام نوامس از جمله دستورات الهی شمرده شده است. ازاین جهت برای آن مقررات ویژه‌ای تعیین گردیده است که از آن جمله رعایت حجاب اسلامی و حرمت چشم‌چرانی، حرمت زنا، و … می‌باشد. پیامبر اسلام(ص) در این باره مى‌فرماید: «لَیسَ مِنّا مَنْ خانَ مُسْلِماً فِى اَهْلِه وَ مالِهْ»؛( از ما نیست کسى که به اهل و مال مسلمانى خیانت کند)
حفظ آبروی مومن
حفظ آبروی مؤمن از دیگر واجبات اسلام است. بردن بردن آبروی مؤمن نزد دیگران گناه کبیره شمرده شده است. امام صادق (ع) در این باره می‌فرماید: «مَنْ رَوى عَلى مُؤْمِنٍ رِوایهً یریدُ بِها شَینَهُ وَ هَدْمَ مُرُوَّتِه لِیسْقُطَ مِنْ اَعْینِ النّاسِ اَخْرَجَهُ اللّهُ مِنْ وِلایتِه اِلى وِلایةِ الشَّیطانِ فَلا یقْبَلُهُ الشَّیطانُ»؛ آن که بر ضدّ مؤمنى به قصد آبروریزى و از بین بردن آقایى او سخنى گوید تا از چشم مردم بیفتد، خداوند او را از ولایت خود خارج و به طرف ولایت شیطان رها مى‌کند، ولى شیطان نیز او را نمى پذیرد.)
مصادیق احترام به دیگران
احترام مصادیق فراوان دارد. در زیر برخی از آنها را فهرست میکنیم:
سلام دادن به دیگران
رفتن به عیادت مریض
کمک به دیگران
کمک کردن به پیرمردان و پیرزنان
حرف شنوی از والدین و استاد
جای دادن بزرگان در موتر
غیبت نکردن
دشنام ندادن دیگران
به احترام یاد کردن برادر مؤمن
