واخان دومین پارک ملی افغانستان یکی از مناطق بسیار زیبا و دیدنی افغانستان است که شهرت جهانی دارد. سالانه هزاران گردشگر داخلی و خارجی را به سمت خود جذب می‌کند. در سفرنامه مارکوپلو، تاجر و جهانگرد وینزی (1271م) و میرزا محمدحیدر که در سال 1545 از هند آمده و از این منطقه عبور کرده، سفرنامه بنتو دوگوئیس (سده هفتم میلادی) که از چین به هند آمده و از این منطقه دیدن کرده، از واخان نیز یاد شده است.

این منطقه به دلیل داشتن طبیعت بکر، یخچال‌های طبیعی، مناظر زیبا و دیدنی، فرهنگ جذاب و حیوانات و پرندگان کمیاب که در خطر انقراض قرار دارند، در سال 2013 به عنوان دومین پارک ملی افغانستان معرفی گردید.

این پارک درشمال‌شرق کشور و قسمت شرقی مرکز ولایت بدخشان واقع شده که از شرق با تاجیکستان و چین و از جنوب با ساحه گلگت پاکستان همسرحد می‌باشد. وسعت آن به حدود یک ملیون هکتار می‌رسد که چهار برابر بزرگ‌تر از پارک ملی «یلوستون» در ایالات متحده امریکاست.

در دامنه کوه‌های واخان دو قوم واخی و قرغیز که شمار آن‌ها به بیش از 15000 شهروند تخمین شده، زندگی می‌کنند. واخی‌ها بیشتر تاجیک‌تبار و پیرو مذهب اسماعیله می‌باشند. باشندگان واخان دارای فرهنگ و رسم و رواج‌های ویژه‌ای هستند. مالداری و شکار حیوانات وحشی غیرمجاز شغل اصلی آنان را تشکیل می‌دهد. فقر و ناداری و کمبود چراگاه برای مواشی و شرایط سخت طبیعی زندگی آن‌ها را به دشواری مواجه ساخته است.

واخان دارای کوه‌های بسیار بلندی است که ارتفاع آن‌ها به بیش از 6000 متر می‌رسد. کوه 9 شاخ دارای ارتفاع 7500 متر می‌باشد. به دلیل همین بلندی و ارتفاع به «بام دنیا» شهرت دارد و کمتر محل حضور جنگجویان و تروریست‌ها بوده است.

وجود یخچال‌های طبیعی که در سلسله کوه‌های پامیر واقع شده است، به این پارک ملی جذابیت خاص بخشیده است.

چشمه‌های آب سرد و گرم، آبشارهای زیبا، جنگل‌های طبیعی، میوه‌های کوهی از قبیل قرقات، یارتی و تودک، گیاهان دارویی مانند پیاز کوهی، زیره، پودنه، چکری، تاران، سمارق‌های تلخ و شیرین، گل‌های رنگارنگ، قلعه‌های کهن و تاریخی، ذخایر معدنی مانند «حجار کریمه»، دانه‌های قیمتی و … جذابیت گردشگری آن را دوچند ساخته است.

گوسفند مارکوپلو، بزکوهی، غژگاو، گرگ و خرس، از دیگر حیوانات کمیاب موجود در این منطقه‌اند. این حیوانات در خطر انقراض و شکار شکارچیان قراردارند. همچنان تعداد پرندگان نادر نیز در این ساحه یافت می‌شود.

پلنگ برفی از حیوانات نادری است که در کوه‌های واخان وجود دارد. حکومت افغانستان و سازمان حمایت از حیوانات ایالات متحده تلاش می‌کنند تا با منع شکار این حیوانات در پارک ملی، از وجود آن‌ها در این ساحه حفاظت نمایند.

بنابراین واخان به عنوان دومین پارک ملی افغانستان نقش اساسی در توسعه گردشگری و اقتصاد مردم محل دارد و با ایجاد سهولت‎های گردشگری می‌تواند به اقتصاد کشور نیز کمک نماید.

نویسنده: محمودجعفری