اَتَن؛ رقص ملی مردم افغانستان
اَتَنِ ملی، از جمله رقص‌های ملی افغانستان است. این رقص در مراحل اول در بین ملیت پشتون ساکن افغانستان و پاکستان، مروج بود. اتن ملی معمولاً به‌طور دسته‌جمعی به وسیله جوانان مرد یا زن اجرا می‌شود. رقص اتن ملی به‌شکل مدور با شوردادن سر، بدن و دست، طوری منظم اجرا می‌شود که این حرکات انسان را به‌وجد می‌آورد.
اتن در هر منطقه، نوع و حرکات مختلف همان منطقه را دارد. انواع مختلف اتن شامل: کابلی، وردکی، لوگری، خوستی، پکتیایی، هراتی، کوچیانی، کوچی، ختکی، پشیی (با سرنی و توله) و نورستانی در افغانستان وجود دارد.
تاریخچه
اتن در طول دوره تاریخ، اشکال مختلف را به‌خود گرفته‌است. ریشه این رقص به دوره زردشت و زمانی که زردتشت دین رسمی اقوام پشتون بود؛ می‌رسد. آن‌ها دورادور آتش می‌چرخیدند و سرودهایی از اوستا را می‌خواندند که با اتن خیلی مشابهت داشت. در دوران مولانای بلخ، رقص دیگری وجود داشت که امروزه به نام رقص «مولوی» نام‌گذاری شده‌است. با حملات عرب و مغول‌ها، افغان‌ها زیاده فرهنگ خود را از دست داده‌اند. پس از پیروزی احمدشاه درانی، اتن شکلی رسمی به خود گرفت. اتن در مواقع قبل از جنگ و پس از پیروزی، در مواقع جمع‌آوری سرباز برای جنگ، عروسی و سایر محافل سرور، استعمال دارد.
قبلاً در افغانستان اتن ملی توسط ملیت پشتون به خصوص پکتیا و قندهار زیاده مروج بود و هم یک نوع اتن وجود داشت و این رقص پس از مدت زمانی در افغانستان انکشاف نموده به چندین شاخه، تبدل شد.
انواع
معمولا اتن ختک همراه با شمشیر است.
این رقص پس از مدت زمانی در افغانستان انکشاف نموده به چندین شاخه تبدل شد. از جمله این شاخه‌ها می‌توان به شاخه‌های زیر اشاره کرد:
۱٫اتن لوگری ۲. اتن وردکی ۳. اتن هراتی ۴. اتن کوچی ۵. اتن ختک ۶. اتن نورستانی ۷. اتن پنجشیری ۸. اتن وزیری
اتن خوستی که با زیباترین و منظم‌ترین رقص سر ادا می‌شود فعلاً به ۹ قسمت تقسیم شده‌اند طوری‌که در بار اول، ۳ بار میدان را با دوردادن بدن و مو، دور می‌زنند، بعداً ۳ بار دور با یک چکچک بعداً دوقدم به عقب بعداً دو چکچک ۳بار دور میدان با شو دادن سر و بدن طرف راست و چپ ادا می‌شود. بعداً سه چکچک و دور میدان با سرعت تیز تر ادا می‌شود. در اتن خوستی دستمالهای رنگه بدست نیز استعمال دارد.
اتن وردکی که با شوردادن و چرخ دادن زیاد بدن بدون چکچک، ادا می‌شود.
اتن لوگری با چکچک و دورخوردن‌های مکمل ادا می‌شود.
اتن کوچی، این اتن با بالاکردن دو دست، دورخوردن با بدن شروع شده و سرعت ان به تدریج زیاد شده می‌رود.
اتن وزیری نشانه از وزیرستانی‌های ساکن پاکستان و اتن ختک در میان مردم ختک پاکستان مروج است. از اتن کتوازی دیراوتی هلمند و الکوزی نام برد. پس از سال‌های۱۳۶۲ و انکشاف آهنگ‌های مزاری یا بابه قران در کابل، اتن بنام اتن کابلی در میان زنان مروج شد و خیلی به‌سرعت توسط کابلیان مسکونه کابل و خارج افغانستان در سراسر کشور، معمول شد.
اتن کابلی به‌دو دسته تقسیم شده‌است. در اول موزیک اتن ملی نواخته می‌شود، زنان یا مردان با چکچک و رقص می‌چرخند، پس از ۲– ۴دقیقه موزیک اتن ملی متوقف شده، موزیک تیز شروع می‌شود. همه می‌نشینند، یک‌نفر داخل میدان تنها رقص می‌نمایند که مربوط به موزیک است، چقدر وقت را در بر می‌گیرد. بعداً دوباره موزیک اتن بعداً موزیک تیز می‌شود.
/پایان/
